Niepełnosprawność i niezdolność do pracy to dwa zupełnie
odmienne orzeczenia, wydawane przez różne instytucje i w innym celu. Warto o
tym pamiętać, by wiedzieć, gdzie uzyskać dane orzeczenie oraz z jakich
świadczeń czy ulg można korzystać.
Osoba niepełnosprawna
nie zawsze jest niezdolna do pracy. Natomiast każda osoba z orzeczoną
niezdolnością do pracy jest osobą niepełnosprawną. Jakie ma to znaczenie w
praktyce? Osoba, która porusza się na wózku inwalidzkim, a więc niewątpliwie
osobą z niepełnosprawnością, nie musi być niezdolna do pracy, bo może być
doskonałym fachowcem np. grafikiem komputerowym, dziennikarzem, pracownikiem
infolinii, czy też naukowcem.
Dwa systemy, dwa pojęcia, różne uprawnienia
Temat
niepełnosprawności i niezdolności do pracy budzi w społeczeństwie wiele
kontrowersji. Wielokrotnie w mediach słyszy się, że osoba, która straciła w
wyniku wypadku lub choroby kończynę, jest niepełnosprawna, a nie otrzymała
renty. Musimy jednak sobie uświadomić, że niepełnosprawność nie zawsze decyduje
o rencie.
W Polsce funkcjonują dwa systemy orzecznictwa
lekarskiego: orzekania o niepełnosprawności oraz orzekania o niezdolności do
pracy dla celów świadczeń emerytalno-rentowych. Systemy te zdecydowanie różnią
się od siebie zarówno celami, jak i zasadami.
Orzeczenie o niepełnosprawności
Zadaniem systemu
orzekania o niepełnosprawności jest stwierdzenie naruszenia sprawności
organizmu i określenie stopnia niepełnosprawności (znaczny, umiarkowany lub
lekki), która oznacza niezdolność do wypełniania pewnych ról społecznych.
Zaliczenie do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie
wyklucza możliwości zatrudnienia w zakładzie pracy chronionej, ale też u
pracodawcy, który zapewni odpowiednio
przystosowane stanowisko pracy bądź też może wykonywać pracę zdalną.
Orzeczenia o
niepełnosprawności wydawane są dla potrzeb rehabilitacji zawodowej, społecznej,
zatrudniania osób niepełnosprawnych oraz przyznawania im ulg (np. przy
rozliczaniu podatku) i różnego rodzaju uprawnień (karta parkingowa). Orzeczenia
w tej kwestii wydają powiatowe lub miejskie zespoły ds. orzekania o
niepełnosprawności.
Orzeczenie o niezdolności do pracy
Natomiast orzeczenie o
niezdolności do pracy jest wydawane na podstawie innych przesłanek, niż
ustalenie stopnia niepełnosprawności, a
także przez inne instytucje, w tym ZUS. Mają one odmienne podstawy prawne i nie wywołują
takich samych skutków.
Orzeczenie o
niezdolności do pracy wydawane jest przez lekarzy orzeczników ZUS na podstawie
badania i przedstawionej dokumentacji medycznej. Takie orzeczenie daje podstawę
do ubiegania się o świadczenia i dodatki do świadczeń wypłacanych przez Zakład,
m.in. rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę socjalną, rentę dla inwalidów
wojennych i wojskowych, dodatek pielęgnacyjny.
Co ważne lekarze
orzecznicy ZUS wydając orzeczenie stwierdza niezdolność do pracy, a nie
niepełnosprawności, gdyż nie każdy niepełnosprawny jest niezdolny do pracy.
Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia
się stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwości przywrócenia niezbędnej
sprawności dzięki leczeniu i rehabilitacji oraz możliwość wykonywania
dotychczasowej pracy lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania
zawodowego. Za niezdolną do pracy uznaje się osobę, która całkowicie lub
częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności
organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu.
Najczęściej niezdolność do pracy jest orzekana na okres do 5 lat. Trwałą niezdolność
do pracy orzeka się, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania
zdolności do pracy. W związku z tym lekarz orzecznik ZUS nie ustala, czy dana
osoba jest zdrowa, czy chora, lecz czy jest zdolna bądź niezdolna do pracy.
Sama niezdolność nie wystarczy do renty z tytułu niezdolności
do pracy
Przy ubieganiu się o
rentę z ZUS-u stwierdzenie niezdolności do pracy jest tylko jednym z warunków,
jakie trzeba spełnić, aby otrzymać świadczenie. Renta z tytułu niezdolności do
pracy przysługuje bowiem ubezpieczonemu, który jest niezdolny do pracy, ma wymagany
staż ubezpieczeniowy, a niezdolność do pracy powstała w ściśle określonym
czasie (ubezpieczenia lub 18 miesięcy po ustaniu ubezpieczenia).
Należy pamiętać, że
orzeczenie o niezdolności do pracy jest równoznaczne z orzeczeniem o stopniu
niepełnosprawności. Natomiast nigdy nie jest na odwrót.
Orzeczenie lekarza
orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dotyczące:
• całkowitej
niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji jest
równoważne z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
• niezdolności do
samodzielnej egzystencji jest równoważne z orzeczeniem o znacznym stopniu
niepełnosprawności;
• całkowitej niezdolności do pracy,
traktowane na równi z orzeczeniem o umiarkowanym
stopniu
niepełnosprawności;
• częściowej
niezdolności do pracy jest równoważne z orzeczeniem o lekkim stopniu
niepełnosprawności.
Osoba niepełnosprawna
może zostać uznana za zdolną do pracy. Niepełnosprawni mogą być bardzo dobrymi
pracownikami, a nawet znacznie lepszymi niż pełnosprawni. Osoba niewidoma może
być wspaniałym śpiewakiem, a poruszająca się na wózku inwalidzkim doskonałym
informatykiem. Tymczasem renta jest świadczeniem wypłacanym osobom, które
utraciły zdolność do pracy i samodzielnego utrzymywania się. Każdemu grozi
takie ryzyko i dlatego wszyscy pracujący są zobowiązani do opłacania składek na
ubezpieczenie rentowe.
Niezdolny do pracy, a pracuje zawodowo?
Nawet osoba, która ma
orzeczoną przez lekarza orzecznika ZUS lub komisję lekarską ZUS niezdolność do
pracy, częściową lub całkowitą, może dodatkowo dorabiać do swojego świadczenia.
Otrzymując rentę z tytułu niezdolności do pracy lub rentę socjalną, może podejmować
zatrudnienie. Praca, którą wykonuj nie może być jednak sprzeczna z orzeczoną
niezdolnością. Na przykład osoba z chorym kręgosłupem nie może wykonywać
ciężkich prac fizycznych, bo to może oznaczać, że niezdolność w rzeczywistości
nie występuje.
NIEOCALONY. TADEUSZ BOROWSKI - Marta Byczkowska - Nowak
.jpg)
.png)
%20(2).jpg)
.jpg)
