Z okazji zbliżającego
się Dnia Matki warto przypomnieć, na jakie wsparcie z ZUS mogą liczyć
ubezpieczone mamy, tuż po urodzeniu dziecka. Zaprzestanie pracy na wiele
tygodni, by zająć się opieką nad maluszkiem, to dla wielu rodziców duże
wyzwanie finansowe. Dlatego warto podlegać ubezpieczeniu chorobowemu, bo dzięki
temu rodzice mają możliwość spędzenia aż 61 tygodni z nowonarodzonym dzieckiem
w domu, a za ten okres otrzymują co miesiąc zasiłek macierzyński. W przypadku
urodzin bliźniaków, czy trojaczków okres pobierania zasiłku macierzyńskiego
wydłuża się.
O
tym jak długo można przebywać z dzieckiem w domu, w jakiej wysokości jest
wypłacany zasiłek oraz kiedy mama, bądź tata nie może zrzec się swojego
przywileju na rzecz drugiego rodzica – w poniższym poradniku. – Ubezpieczonej
mamie z tytułu urodzenia dziecka przysługuje urlop macierzyński i rodzicielski.
Co ważne z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego mogą skorzystać także
ojcowie. Mają oni do swojej dyspozycji jeszcze urlop ojcowski - informuje Beata
Kopczyńska, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie śląskim.
Zasiłek macierzyński
dla ubezpieczonych rodziców
Zasiłek
macierzyński przysługuje osobom, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu.
Jest ono obowiązkowe dla osób zatrudnionych na umowę o pracę, natomiast w
przypadku zleceniobiorców czy osób prowadzących własne firmy - ubezpieczenie to
jest dobrowolne. W tych przypadkach osoby te same decydują czy chcą podlegać
takiemu ubezpieczeniu, czy też nie. - Zasiłek macierzyński przysługuje
niezależnie od tego, jak długo podlega się ubezpieczeniu chorobowemu. Na
przykład jeśli kobieta urodziła dziecko
dzień po tym, jak zgłosiła się do ubezpieczenia chorobowego albo zgłosił ją
pracodawca, to zasiłek macierzyński i tak przysługuje – wyjaśnia rzeczniczka.
To
jak długo mama, czy tato, będą opiekować się dzieckiem i korzystać z zasiłku
macierzyńskiego zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. W
przypadku urodzenia jednego dziecka łączny okres pobierania zasiłku
macierzyńskiego za urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego wynosi 61 tygodni,
czyli 20 tygodni urlopu macierzyńskiego i 41 tygodni urlopu rodzicielskiego),
przy bliźniakach – 74 tygodnie (31 tygodni urlopu macierzyńskiego i 43 urlopu
rodzicielskiego), przy trojaczkach – 76 tygodni ( 33 tygodnie urlopu
macierzyńskiego i 43 tygodnie rodzicielskiego), przy czworaczkach – 79 tygodni
(35 tygodni urlopu macierzyńskiego i 43 tygodnie rodzicielskiego),
pięcioraczków – 81 tygodni (37 tygodni urlopu macierzyńskiego i 43 tygodnie
urlopu rodzicielskiego).
Z
takich świadczeń mogą skorzystać także osoby, które przyjęły dziecko na
wychowanie w takim wieku, że nie jest możliwe wykorzystanie pełnego wymiaru
urlopu rodzicielskiego przed ukończeniem przez dziecko 7 (ewentualnie 10) albo
14 roku życia, zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wynosi 38
tygodni.
Stan zdrowia dziecka
– dłuższy urlop rodzicielski
Do
dłuższego urlopu rodzicielskiego niż 41, 43 lub 38 tygodni mają prawo rodzice,
którym urodziło się dziecko lub przyjmą na wychowanie dziecko z ciężkim i
nieodwracalnym upośledzeniem albo nieuleczalną chorobą zagrażającą jego życiu,
a które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.
Jeśli dziecko ma specjalne zaświadczenie „Za życiem” rodzice będą mogli
skorzystać odpowiednio z 65, 67 i 62
tygodni urlopu. Stąd też wydłuża się cały okres pobierania zasiłku
macierzyńskiego, i tak przy urodzeniu jednego dziecka łącznie do 85 tygodni, w
przypadku bliźniaków - 98 tygodni, trojaczków – 100 tygodni, czworaczków – 102
tygodnie, pięcioraczków – 104 tygodnie.
Tylko dla mam
Ze
statystyk ZUS wynika, że wciąż w zdecydowanej większości niemowlakiem opiekuje
się mama. W marcu tego roku z urlopu macierzyńskiego korzystało 67 tys. kobiet
w całym kraju, a tylko 800 mężczyzn. - Trzeba wziąć pod uwagę to, że w
przypadku urlopu macierzyńskiego pierwsze 14 tygodni (np. z 20 dostępnym przy
urodzeniu jednego dziecka) jest „zarezerwowane” tylko dla mam, dopiero po ich
wykorzystaniu, gdy mama wróci do pracy, tato może skorzystać z tego urlopu.
Albo mama albo tata
W
ubiegłym roku wydłużono urlop rodzicielski o 9 tygodni: z 32 do 41 tygodni - w
przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka i z 34 do 43
tygodni - w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego
dziecka. To tzw. 9-tygodniowy nietransferowalny urlop rodzicielski dla drugiego
rodzica. Jeśli ubezpieczona mama wykorzystała urlop rodzicielski w maksymalnym
wymiarze np. 32 tygodni lub 34 tygodni, to pozostałe 9 tygodni może wykorzystać
już tylko ojciec. Jeśli z tego nie skorzysta – urlop przepadnie. - Wprowadzenie
części urlop rodzicielskiego
dedykowanej drugiemu rodzicowi, zaowocowało dynamicznym wzrostem liczby
ojców, którzy korzystają z urlopu rodzicielskiego. W 2023 r. 19 tys. ojców
zdecydowało się na ten krok. Jest to wzrost do 7 procent uprawnionych –
podkreśla rzeczniczka.
W
marcu tego roku z urlopu rodzicielskiego skorzystało 6,3 tys. mężczyzn.
Jaka płaca taki
zasiłek
Wysokość
zasiłku uzależniona jest od podstawy, od której odprowadzane są składki, czyli
najczęściej od osiąganego wynagrodzenia. Im to wynagrodzenie wyższe, tym wyższe
są odprowadzane składki, a w konsekwencji wyższe świadczenie dla rodziców
maluszków. Wpływ na wysokość pobieranego świadczenia ma nasze średnie
wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy. W przypadku kobiet prowadzących własną
działalność gospodarczą i podlegających dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu
wysokość zasiłku jest ustalana na podstawie miesięcznego przychodu za okres 12
miesięcy kalendarzowych przed porodem.
Wysokość zasiłku
stała czy zmienna
Ubezpieczona
mama może otrzymywać zasiłek macierzyński w takiej samej wysokości przez cały
okres jego pobierania tj. 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku, o ile złoży tzw.
„długi wniosek”o
zasiłek macierzyński do 21 dni po porodzie albo przyjęciu dziecka na
wychowanie. „Długi wniosek” nie może dotyczyć 9 tygodni urlopu rodzicielskiego
dla drugiego z rodziców. Za tę część urlopu zasiłek zawsze wynosi 70 proc.
podstawy wymiaru zasiłku. Jeśli mama nie złoży wniosku o długi zasiłek
macierzyński do 21 dni po porodzie albo przyjęciu dziecka na wychowanie, to
zasiłek będzie wynosił 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu
macierzyńskiego i 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu
rodzicielskiego.
W
przypadku gdy w pierwszym roku życia dziecka nie zostanie wykorzystany ani
jeden dzień zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego (na
podstawie długiego wniosku), będzie możliwość złożenia wniosku o jednorazowe
wyrównanie zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego do 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Za okres
urlopu rodzicielskiego zasiłek macierzyński będzie przysługiwać w wysokości 70
proc. podstawy wymiaru zasiłku.
Z
takich świadczeń mogą skorzystać także osoby, które przyjęły dziecko na
wychowanie w takim wieku, że nie jest możliwe wykorzystanie pełnego wymiaru
urlopu rodzicielskiego przed ukończeniem przez dziecko 7 (ewentualnie 10) albo
14 roku życia, zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wynosi 38
tygodni.
Beata Kopczyńska Regionalna Rzeczniczka Prasowa ZUS w województwie śląskim